İyun gecəsinin qaranlığında İranın üzərinə illərlə hazırlanmış, soyuq hesablanmış bir əməliyyatın kölgəsi çəkilmişdi. Ölkənin müxtəlif guşələrində israilli təlimatçıların əlindən keçmiş, bir qismi iranlılardan, bir qismi isə qonşu ölkələrdən tutulmuş muzdlulardan ibarət qruplar hərəkətə gətirilmişdi. Hədəf sadəcə cəsarətli deyildi - bu, bütöv sistemi sarsıdan bir çağırış idi: müdafiə qalxanının dərinliyinə sızmaq, onun ürəyinə zərbə endirib cavab vermək imkanlarını iflic etmək.
Bu əməliyyatın iştirakçılarının motivləri müxtəlif idi - kimisi üçün bu, illərlə boğazına ip salmış, xalqının səsini, gələcəyini əlindən almış rejimə qarşı şəxsi qisas idi. Kimisi üçün isə soyuq riyazi hesablama: pul, xəstə yaxınını xilas etmək imkanı, yaxud sərhəddən o tərəfə keçib yeni həyata başlamaq arzusu. Amma hamısının ortaq cəhəti vardı - ən çılğınların belə cəsarət etmədiyi yerə getməyə hazır idilər.
“Mossad” bu plana bir ildən çox çalışmış, keçmiş səs-küylü əməliyyatların təcrübəsindən yararlanmışdı. Doqquz ay öncə həmin kəşfiyyat 2014-cü ildən bəri kabinetlərdə bişirilən Təmir Pardo layihəsini həyata keçirmiş, partlayıcı ilə doldurulmuş çağırış cihazlarının partladılması ilə “Hizbullah”ın ciddi hissəsini sıradan çıxarmışdı. Həmin əməliyyatda 30 döyüşçü və 12 mülki şəxs, o cümlədən iki uşaq həlak olmuş, 3500-dən çox insan yaralanmışdı.
Bu dəfə isə, 13 iyun gecəsi, saat üçdə K.Ş. adlanan şəxs 70 nəfərlik “xarici legion”unu hücuma qaldırdı. Ön cəbhədə pilotsuz uçuş aparatları və raketlər əvvəlcədən müəyyən edilmiş koordinatlarda zenit batareyalarını, ballistik raket qurğularını məhv edirdi. Ertəsi gün ikinci dalğa - yerli iranlılar və bölgədən cəlb olunmuş muzdlular - ölkənin müdafiə toxumasını sistemli şəkildə söküb-dağıtmağa davam etdi.
Rəsmi hesabatlara görə, elə bu diversiya əməliyyatları İsrailin iyun aviazərbələrinin uğurunun açarı oldu: Hərbi Hava Qüvvələri bir dənə də təyyarə itirmədən bombardman seriyasını başa çatdırdı. Yerli “Mossad” agentlərinin ötürdüyü koordinatlarla hərəkət edən pilotlar İranın 3000 ballistik raketinin təxminən yarısını, buraxılış qurğularının isə 80 faizini məhv etdi. Zərbələr həm də iranlı nüvə alimlərinin və hərbi rəhbərlərin evlərini vurdu.
Peycer əməliyyatında olduğu kimi, israillilər bir daha göstərdi ki, rəqibin rabitə sistemlərinə sızmaq onların əlindən gəlir. Hücumun əvvəlində “Mossad”ın kiberqrupu İranın yüksək komandanlığına saxta təcili çağırış göndərərək onları yeraltı bunkerdə topladı. Bir neçə dəqiqə sonra həmin bunker dəqiq zərbə ilə vuruldu - 20 nəfər öldürüldü, aralarında üç qərargah rəisi də vardı.
Bu görünməz müharibə 2023-cü il 7 oktyabr hadisələrinin yaratdığı qlobal gərginlik fonunda gedirdi. O gün HƏMAS silahlıları 1200-dən çox israillini qətlə yetirmiş, 251 nəfəri girov götürmüşdü. Dünyanın diqqəti Qəzzaya vurulan və on minlərlə insanın həyatına son qoyan cavab zərbələrinə yönəlsə də, İsrail-İran qarşıdurması kölgədə qalmış, amma bölgənin güc balansını kökündən dəyişən əsas faktor olmuşdu.
2018-ci ildə İsraildə təlim keçmiş döyüşçülər Tehranda mühafizəsiz qalan bir anbarda seyfləri plazma kəsicilərlə açaraq 450 kiloqramdan çox sənəd, çertyoj və rəqəmsal daşıyıcı ələ keçirmişdi. Bir müddət sonra Benyamin Netanyahu bu materialları Təl-Əvivdə mətbuat qarşısında nümayiş etdirərək İranın nüvə sahəsində aldatmasını sübut etdiyini açıqlamışdı.
İki il sonra “Mossad” İranın aparıcı nüvə fiziklərindən birini uzaqdan idarə olunan, üz tanıma sistemi ilə işləyən pulemyot vasitəsilə, evinin yaxınlığında aradan götürdü.
İsrail mənbələrinin bildirdiyinə görə, iyun hücumlarından əvvəl “Mossad” agentləri İrana tonlarla silah detallarını “metal avadanlıq” adı altında gətirib, heç nədən xəbəri olmayan yük maşını sürücülərinə ötürmüşdü.
Bütün bu əməliyyatlar “Mossad”ın son 15 ildə keçdiyi ciddi taktiki transformasiyanı göstərir. Əvvəllər belə işlərə yalnız israilli əməliyyatçılar göndərilirdisə, indi ön xətdə iranlılar və üçüncü ölkə vətəndaşları var. Yüksəkçinli israilli rəsmilərin sözlərinə görə, İran rejiminin xalq arasında populyarlığını itirməsi agent toplamağı indiyə qədər olmadığı qədər asanlaşdırıb.
Gizli müharibənin kökləri
“Mossad” 1993-cü ildə - Ağ Ev çəmənliyində İsrail-Fələstin münaqişəsinə son qoyacağı vəd edilən Oslo razılaşmaları imzalanan kimi - İranı prioritet hədəflər siyahısına saldı.
İslam inqilabına qədər İsrail ilə İranı şah rejimi dövründə qurulmuş uzunmüddətli strateji ittifaq birləşdirirdi. Lakin 1979-cu ildə ayətullah Ruhullah Xomeyni və monarxiyanı devirmiş islamçılar yəhudi dövlətini “Yaxın Şərqdən çıxarılmalı xərçəng şişi” elan etdilər.
İsrailin başlıca strateji məqsədi bölgədə nüvə monopoliyasını qorumaqdır. Ölkə rəsmi şəkildə nüvə arsenalına sahib olduğunu qəbul etməsə də, ekspertlər ehtiyatı 90-dan çox başlıqlı silah kimi qiymətləndirirlər. 1981-ci ildə İsrail Hərbi Hava Qüvvələri İraqın “Osirak” reaktorunu, 2007-ci ildə isə tikilməkdə olan Suriya obyektini məhv etdi.
İraq əməliyyatından sonra baş nazir Menaxem Begin “doktrinasını” açıqladı: İsrail qonşuların nüvə layihələrini vurmaq hüququnu özündə saxlayır. “Biz ikinci Holokosta yol verə bilmərik,” - deyə o, həmin vaxt bəyan etmişdi.
Nətənz üzərində kölgə
“Mossad” müəyyən etmişdi ki, İran Tehranın təxminən 320 kilometr cənubunda, Nətənz yaxınlığında gizli uran zənginləşdirmə zavodu tikir. Bu məlumat mühacirətdəki iranlı dissidentlərə ötürüldü və iki ildən sonra onlar bunu ictimailəşdirdilər.
“Mossad” veteranlarının dediyinə görə, guya avropalı avadanlıq ustaları kimi təqdim olunan israilli agentlər Nətənz ərazisində ikili altlıqlı xüsusi ayaqqabı geyinərək dolaşırdılar. Bu altlıqlar toz və torpaq nümunələrini toplamaq üçün hazırlanmışdı. Laborator analizlər göstərmişdi ki, iranlı sentrifuqalar uranı 5%-dən xeyli artıq zənginləşdirir - bu isə atom elektrik stansiyası üçün lazım olan həddi keçir. Tibbi izotoplar üçün 20%, nüvə bombası üçün isə təxminən 90% zənginləşdirmə tələb olunur.
2001-ci ildə İsrailin başına Ariyel Şaron gəldi - sərt xasiyyəti ilə tanınan siyasətçi. Bir il sonra o, “Mossad”ın rəhbərliyinə yaxın silahdaşını, ən iradəli generallardan biri Meir Daqanı gətirdi. Hər ikisi “qırmızı xətləri” zorlayan və başqalarının cəsarət etmədiyi yerdə hərəkət edən adamlar kimi tanınırdı.
2002–2011-ci illərdə “Mossad”a rəhbərlik edən Daqan özünün əsas missiyasını İranın nüvə proqramını məhv etməkdə görürdü. Menaxem Begin kimi, o da Holokost dərslərinə həddindən artıq bağlı idi. Onun kabinetinin divarında nənə və babasını təhqir edən nasist əsgərlərinin şəkli asılmışdı. “Mən and içmişdim ki, bu təkrar olmayacaq, - o, 2015-ci ildə bir mitinqdə deyirdi. - Və inanıram ki, bu sözü tutmaq üçün əlimdən gələni etdim.”
Daqanın rəhbərliyi ilə “Mossad” İrana qarşı gizli əməliyyatlar kampaniyasına start verdi. Tehran küçələrində moto-təhlükəçilər peyda olur, maqnitli minaları nüvə alimlərinin maşınlarına yapışdırırdılar. Kəşfiyyat anbarları yarır, buraxılış qurğularını minalayır, hava hücumundan müdafiə obyektlərini sıradan çıxarırdı.
Verbovka sənəti
Daqan “Mossad”ın iranlılar və qonşu ölkə vətəndaşları arasında agent tapmaq bacarığı ilə xüsusilə fəxr edirdi. İsrail kəşfiyyatının hesablamalarına görə, İranın etnik xəritəsi özü-özlüyündə böyük fürsət idi: ölkənin 90 milyon əhalisinin təxminən 40%-i ərəblər, azərbaycanlılar, bəlucilər, kürdlər və digər etnik azlıqlardan ibarətdir.
“İranda agent toplamaq üçün ən böyük rezerv bu etnik və insani mozaikadır, - Daqan ölümündən az əvvəl, 2016-cı ildə demişdi. - Bu insanların çoxu rejimə müxalifdir. Bəziləri isə onu nifrətlə lənətləyir.”
Daqandan əvvəl “Mossad” əsasən “mavi-ağ” adlanan, yəni doğma israillilərə güvənirdi. Yeni strategiya isə fərqli idi: agent şəbəkəsinə iranlılar, mühacirlər və İrana qonşu yeddi ölkənin sakinləri cəlb edilirdi.
Verbovka iki xətt üzrə aparılırdı. Bir qrup klassik casusluğa - məlumat toplamaq və ötürməyə razı olurdu. Digərləri isə bundan da irəli gedir, birbaşa likvidasiyalarda və diversiyalarda iştirak etməyə hazır olurdu.
Xəyanətin psixologiyası
Bir insanı öz ölkəsinə xəyanət etməyə razı salmaq - kəşfiyyat işində ən mürəkkəb tapşırıqlardan biridir. “Bu, bir anda verilən qərar deyil, - deyə “Mossad”ın keçmiş yüksəkçinli zabitlərindən biri xatırlayır. - Bu, yavaş-yavaş baş verən sürüşmədir. Əvvəlcə kiçik, zərərsiz görünən bir xahiş. Sonra bir az daha ciddi tapşırıq. Bacarırsa - daha çox verilir. Əgər imtina edərsə - o vaxta qədər artıq əlinizdə təzyiq vasitələri var: hədə, şantaj, təhdid”.
Onun sözlərinə görə, peşəkar kuratorlar qorxu üzərindən işləməyi sevmir: “Ən yaxşısı insanı elə istiqamətləndirməkdir ki, ilk addımı özü atsın. Könüllü əməkdaşlıq məcbur ediləndən qat-qat qiymətlidir”.
Agentlə işdə ən böyük kapital - etimaddır. “Agent kuratoruna həm sədaqətlə, həm də emosional bağlı olmalıdır, - deyə sabiq “Mossad” zabiti izah edir. - Necə ki, əsgər döyüşdə yoldaşının çiyninə güvənərək irəliləyir, agent də tapşırığı ona görə yerinə yetirir ki, kuratoruna inanır və qarşısında dərin şəxsi məsuliyyət hiss edir”.
İsrail üçün işləməyə razı olanların çoxu risklərinin qarşılığında mükafat gözləyirdi. Amma həm keçmiş, həm də hazırkı əməkdaşların sözlərinə görə, vətənə xəyanətin hərəkətverici qüvvəsi çox vaxt daha dərinə - insan ehtiraslarının qatına gedib çıxır. “Pul önəmlidir, - deyir keçmiş əməliyyatçılardan biri. - Amma bəzən emosiyalar daha güclü işləyir - nifrət, sevgi, asılılıq, intiqam. Yenə də, bu hisslər əlçatan bir fayda ilə dəstəklənəndə təsiri qat-qat artır: bu, mütləq birbaşa ödəniş olmaq məcburiyyətində deyil, amma adamın əlini toxundura biləcəyi konkret yardım olmalıdır”.
Onilliklər boyu tibbi yardım “Mossad”ın sevimli verbovka alətlərindən biri olub. İsrail kəşfiyyatı müxtəlif ölkələrdə həkimlər və klinikalarla əlaqələr saxlayaraq bahalı əməliyyat və müalicələrin xərcini ödəmə imkanını insanların ürəyinə yol tapmaq üçün “açar” kimi istifadə edib. Bu üsul fələstinli qruplarla işdə də tətbiq olunub, amma ən çox iranlıların cəlbində işləyib.
“Mossad”ın arsenalında rəqəmsal üsullar da var: ağır xəstəliklərdən əziyyət çəkən iranlılara yönəlik xüsusi saytlar, sosial media postları. Burada şifrəli əlaqə vasitələri qoyulur, yardım vədi verilir, lazım gəldikdə isə “artıq sual verməyən” tanınmış klinikanı tapmaq üçün beynəlxalq şəbəkə işə salınır. Ödəniş birbaşa və məxfi şəkildə həyata keçirilir.
Başqa bir sınaqdan çıxmış motivasiya üsulu - xaricdə təhsil imkanıdır. İsrail verbovkaçıları yaxşı bilirlər ki, iranlılar keyfiyyətli təhsilə yüksək qiymət verirlər. Hətta ayətullah Əli Xameneinin indiki dini rejimi belə akademik inkişafı rəsmi şəkildə təşviq edir. Buna görə də Qərb universitetlərinə və ya nüfuzlu məktəblərə qəbul təklifi çox cazibədar görünür.
Namizəd seçildikdən sonra ilk görüş adətən qonşu ölkədə baş tutur - iranlıların ora keçidi asan olur. Bəzən Tayland və ya Hindistan seçilir, çünki vizanı onlayn almaq mümkündür.
Sonra bir sıra görüşlər və psixoloji testlər gəlir. Psixoloqlar tək tərəfli şüşə arxasından müşahidə aparır, namizəd şəxsi həyatının intim detallarına qədər doldurulan anketləri tamamlayır, poliqraf sorğusundan keçir. İşə başladıqdan sonra belə agentlər mütəmadi olaraq yalan detektoru ilə yoxlanılır.
Təlim sərt, nəzarət isə daimi olur. Agenta nə geyinmək, paltarını haradan almaq, nə ilə hərəkət etmək, pulları necə saxlamaq və xərcləmək öyrədilir. Bütün bunlar - onun diqqət çəkməməsi üçün edilir.
“Kurator təkcə rəis deyil, - deyə keçmiş “Mossad” zabiti vurğulayır. - O, bəzən etirafçı keşiş, bəzən dayə, bəzən psixoloq, bəzən müəllim, hətta ailə üzvünə yaxın bir fiqurdur”. Məqsəd elə möhkəm bağ yaratmaqdır ki, agent özünü tam qorunmuş və dəstəklənmiş hiss etsin. Elə ki, ən şəxsi sirrlərini, hətta intim həyatını belə, çəkinmədən onunla bölüşə bilsin.
Agentura mozaikası və məhvetmələr
Agentin həyat tarixçəsindəki ən kiçik detal belə “Mossad” üçün dəyərli ola bilər - istər istifadə oluna biləcək bir zəif nöqtə, istərsə də əməliyyata kömək edə biləcək əlaqələr olsun. Kuratorlar həmişə eyni əsas sualı verirlər: bu insanın ətrafında kimlər var? O, öz mühitindən kəşfiyyatın xeyrinə istifadə edə bilərmi?
İranın nüvə alimlərinin likvidasiyası üçün seçilənlər “Mossad” mütəxəssislərinin əlində uzunmüddətli təlim keçirdilər. Onlara motosiklet sürmək, yaxın məsafədən atəş açmaq, hərəkətdə olan avtomobillərə partlayıcı yerləşdirmək öyrədilirdi. Məqsəd ikiqat idi - həm İranın aparıcı mütəxəssislərini sıradan çıxarmaq, həm də gənc kadrları qorxudaraq nüvə layihələrindən uzaqlaşdırmaq. 2010–2012-ci illər arasında israillilər azı dörd alimi aradan götürdülər, daha biri isə təsadüf nəticəsində sağ qaldı.
Bütün əməliyyatlar xırdalıqlarına qədər idarə olunurdu - ya qonşu ölkələrdən, ya da Təl-Əvivin şimalında yerləşən “Mossad” qərargahından. Bəzən israilli zabitlər qısa müddətə birbaşa İrana gələrək əməliyyata şəxsən rəhbərlik edirdilər.
“Xalq aslan kimi” əməliyyatı
İllərlə İsraildə İranın nüvə proqramını kütləvi aviazərbə ilə dayandırmaq planı gündəmdə olub. Amma hər dəfə ABŞ prezidentlərinin təzyiqi altında bu ideyadan imtina olunub - çünki Vaşinqton hesab edirdi ki, belə hücum bölgəni müharibəyə sürükləyib bütün Yaxın Şərqi xaosa çevirə bilər. Təbii ki, Təl-Əviv üçün “Hizbullah” amili də vardı: Tehranın Livandakı əsas müttəfiqi artıq on minlərlə raket toplayaraq İsrail HHM-ni yarmaq və ölkənin böyük şəhərlərini vurmaq gücünə çatmışdı.
Lakin hesablamalar 2024-cü ildə dəyişdi. Yaz və payız aylarında İran birbaşa İsrailə raket və PUA-larla hücum etdi. ABŞ və müttəfiqlərin dəstəyi ilə demək olar ki, bütün hədəflər havada vuruldu, İsrailin cavab zərbələri isə İran HHM sisteminin mühüm hissəsini sıradan çıxardı.
2024-cü ilin ortalarına doğru İsrail Baş Qərargahında İrana qarşı bombardman ssenarisi işə salındı və plan il bitmədən yekunlaşdırılmalı idi. Noyabr seçkilərində Donald Trampın qələbəsi və “Hizbullah”ın faktiki neytrallaşdırılmasından sonra İrəlusəlimdə qərara gəldilər: vaxt yetişib.
İsrail pilotları 2016-cı ildən bəri ABŞ-da təlim keçmiş, gizli uçuşlarla İran ərazisinin relyefini öyrənmiş, RLS sistemlərindən yan keçən marşrutlar hazırlamışdılar.
Fordo problemi
Ən çətin hədəf Fordo uran zənginləşdirmə zavodu idi. Kompleks dağın 90 metr dərinliyində yerləşirdi. İran uzun müddət bu obyektin mövcudluğunu gizlətsə də, “Mossad” ABŞ və Britaniya kəşfiyyatları ilə birlikdə oradakı şübhəli aktivliyi izləməyə başlamışdı. 2009-cu ildə ABŞ prezidenti Barak Obama Fordonun mövcudluğunu açıq şəkildə elan etdi, az sonra BMT müfəttişləri təsdiqlədi: burada 3000-ə qədər müasir sentrifuqa yerləşdirilməli idi.
Belə müdafiəni yalnız ABŞ-ın GBU-57 Massive Ordnance Penetrator - dünyanın ən güclü qeyri-nüvə “bunker bombası” - deşə bilərdi.
İsrailin özündə bu tip silah olmadığı üçün hərbçilər riskli bir plan irəli sürdülər: elit xüsusi təyinatlılar Fordoya gizli sızmalı, kompleksi ələ keçirib sentrifuqaları partlatmalı, zənginləşdirilmiş uranı çıxarmalı və ərazini tərk etməli idilər.
“Mossad”ın yeni rəhbəri David Barnea, yəni Dadi, İrana qarşı sərt xətt tərəfdarı kimi tanınırdı. 2020-ci ildə o, uzaqdan idarə olunan pulemyotla həyata keçirilmiş rezonanslı əməliyyata rəhbərlik etmişdi. Amma Fordo basqını ideyasını həddindən artıq təhlükəli hesab edirdi: ən yaxşı döyüşçülərin itirilməsi və ya onların İran əsirliyinə düşməsi riski böyük idi - xüsusən də 7 oktyabr 2023 hadisələrindən sonra HƏMAS girovları mövzusu ölkə üçün milli travmaya çevrilmişkən.
Barnea və komandası alternativ yol seçdi - Tramp administrasiyası ilə koordinasiya. Plan belə idi: hücum başlasa, ABŞ Fordoya öz “bunker bombalarını” endirəcək. Tramp dəfələrlə açıq şəkildə bəyan etmişdi ki, İranın nüvə silahı əldə etməsinə imkan verməyəcək.
“Xalq aslan kimi” (Mivtsa am ke-lavi) əməliyyatı ərəfəsində “Mossad” və hərbi kəşfiyyat “Aman” İranın hərbi komandanlığı və nüvə obyektlərinə nəzarəti gücləndirdi. Planlaşdırmada iştirak edənlərin dediyinə görə, Barnea dövründə kəşfiyyat “Tzomet” (“Düyün qrupu”) bölməsini əhəmiyyətli dərəcədə böyütdü - məhz bu struktur israilli olmayan agentlərin verbovka və hazırlığı ilə məşğul olur.
Qərar prinsipial idi: xarici legion ən müasir İsrail avadanlığı ilə təmin edilməli idi - diversiya, rabitə və gizli hərəkət üçün. Hər bir “əfsanə” - agentin örtük hekayəsi - çoxpilləli yoxlamadan keçirdi, İran əks-kəşfiyyatında ən xırda şübhə doğura biləcək uyğunsuzluqlar tamamilə aradan qaldırılırdı.
Coğrafiya “Mossad”ın xeyrinə işləyirdi. İranı yeddi ölkə əhatə edir - İraq, Türkiyə, Azərbaycan, Ermənistan, Pakistan, Türkmənistan və Əfqanıstan. Sərhəd bölgələrində qaçaqmalçılıq gündəlik iqtisadiyyatın ayrılmaz hissəsidir. Minlərlə insan narkotik, yanacaq və elektronikanı keçidlərdən eşşəklərlə, dəvələrlə, yük maşınları və minik avtomobilləri ilə daşımaqla dolanır.
İsrail kəşfiyyatı bu kölgə bazarına sanki “süzülərək” daxil oldu, həm qaçaqmalçılarla, həm də yeddi ölkənin dövlət xüsusi xidmətləri ilə əlaqələr qurdu. “Avadanlıq gətirmək və çıxarmaq nisbətən asan idi, - “Mossad”la işləyən bir logistika mütəxəssisi xatırlayır. - Rəsmi olaraq yük daşıyan, əslində isə xüsusi təyinatlı malları aparan örtük şirkətlərindən istifadə edirdik. Qutular dənizlə və ya sərhəd keçid məntəqələrindən “qanuni” yük kimi keçirilirdi.”
Çatdırılan materiallar İranda fəaliyyət göstərən “infrastruktur agentləri”nə verilirdi - bunlar “Mossad”ın ölkə daxilindəki əməliyyatçıları idi. Onlar avadanlığı “təhlükəsiz evlərdə” gizlədərək istifadə vaxtını gözləyirdilər. Bəzən bu mallar illərlə həmin yerlərdə qalır, mütəmadi olaraq yenilənir və texniki baxışdan keçirdi.
İsrail mənbələrinin bildirdiyinə görə, İran obyektlərinə hücum üçün xarici agentlərin hazırlanması təxminən beş ay çəkdi. Bir qrup döyüşçü birbaşa İsrailə gətirildi - burada təlimlər üçün hədəflərin dəqiq maketləri quruldu. Digərləri isə üçüncü ölkələrdə israilli təlimatçıların nəzarəti altında tapşırıqlarını sınaqdan keçirdilər.
Nəticədə iki əsas komando dəstəsi formalaşdırıldı - hər birində 14 komanda, komandaların sayı isə 4–6 nəfər arasında dəyişirdi. Bəziləri İranda illərlə gizli yaşayıb, digərləri isə - hökumət əleyhdarı mühacirlər - əməliyyata az qalmış ölkəyə sızmışdılar.
Hər komanda özünə aid konkret tapşırıq alırdı, amma eyni zamanda israilli planlaşdırıcılarla canlı rabitədə qalırdı. Bu, plana real vaxtda düzəliş etməyə imkan verirdi. Çoxunun əsas hədəfi - İsrail Hərbi Hava Qüvvələrinin qərargahında tərtib edilmiş siyahıya uyğun olaraq İran HHM sisteminin elementlərini sıradan çıxarmaq idi.
“Mossad” hər komanda və hər missiya üçün musiqi notlarının kombinasiyasından ibarət kod adlar seçmişdi - kəşfiyyat əməliyyatının partitura dəqiqliyi ilə aparılması ənənəsinə uyğun.
İyun ayının 12-nə keçən gecə qruplar başlanğıc mövqelərinə çıxmışdılar. Əmr sərt idi: arxada minimum iz qoymaq. “Mossad” ya ümumiyyətlə avadanlıq qoymamağı, ya da əməliyyat baxımından heç bir dəyəri olmayan şeylər buraxmağı tələb edirdi. İran mediası sonradan “diversantların” hədəfi vura bilməyib qaçdıqlarını, avadanlığı atdıqlarını iddia etdi. İrəlusəlim isə buna istehza ilə cavab verdi: tapılanların “saqqız kağızından fərqi yoxdur”.
“İsrail HHQ-ni neytrallaşdırmaq üçün nəzərdə tutulmuş zenit batareyalarının yüz faizi məhv edildi,” - deyə yüksəkçinli kəşfiyyat rəsmisi bildirdi. Bu komplekslərin çoxu Tehrana yaxın ərazilərdə idi - İsrail aviasiyasının əvvəllər girməyə risk etmədiyi yerlərdə.
Müharibənin ilk saatlarında komandolardan biri İranın ballistik raket buraxılış qurğusunu sıradan çıxardı. İsrail analitiklərinin fikrincə, bu zərbə qeyri-proporsional effekt verdi - Tehran digər komplekslərin də ölkə daxilində vurula biləcəyindən ehtiyatlanaraq dərhal cavab addımlarını dayandırdı.
Əməliyyatın hərbi-logistik planlaşdırılması “Aman” və İsrail HHQ tərəfindən qurulmuşdu. 11 gün davam edən intensiv hava zərbələrində minlərlə hədəf vuruldu. Amma rəsmi şəxslərin etirafına görə, “Mossad”ın əsas rolu “Doğmaqda olan aslan” əməliyyatını cərrah dəqiqliyində hədəfli likvidasiyalar üçün kritik kəşfiyyatla təmin etmək idi.
Kəşfiyyatçılar 11 aparıcı iranlı nüvə aliminin ətraflı dosyesini toplamışdılar - evlərinin planından tutmuş, yataq otaqlarının yerləşməsinə qədər bütün detallar masada idi. 13 iyun sübh çağı İsrail Hərbi Hava Qüvvələrinin qırıcıları həmin koordinatlara “hava–yer” tipli raket zərbələri endirərək bütün hədəfləri məhv etdi.
İran yalnız bir müddət sonra raket atəşi ilə cavab verdi. Əksəriyyəti havada vurulsa da, yerə çatanlar ciddi dağıntıya səbəb oldu. İsrailin məlumatına görə, 30 mülki şəxs həlak olub, dağıdılmış infrastrukturun bərpası 12 milyard dollara başa gələcək. İran dövlət mediası isə öz tərəfində 600-dən çox ölən olduğunu iddia etdi.
Dondurulmuş proqram, yoxsa bombaya gedən yeni motivasiya?
Əməliyyatın İranın nüvə layihəsini nə qədər geriyə atdığı hələ də açıq sualdır. Donald Tramp ABŞ-ın Fordo, Nətənz və İsfahana endirdiyi zərbələrin proqramı “tamamilə məhv etdiyini” bəyan etsə də, həm İsraildə, həm də ABŞ-da analitiklər daha ehtiyatlı danışırlar.
“Bu müharibə onları ciddi şəkildə geriyə saldı, - deyə “Aman”ın sabiq rəhbəri, general Tamir Hayman bildirir. - İran artıq döyüşlər ərəfəsində olduğu kimi nüvə qapısında deyil. Amma ali lider bombaya gedən qərarı versə, bir-iki ilə əvvəlki statusa qayıda bilər.”
Hazırda İsrailin Milli Təhlükəsizlik Araşdırmaları İnstitutuna rəhbərlik edən Hayman xəbərdarlıq edir: bu tip zərbələr əks effekt də verə bilər - Tehranın gələcəkdə İsrail hücumlarından qoruyacaq yeganə təminat kimi nüvə silahına sahib olma əzmini möhkəmləndirə bilər.