Baku Network ekspert platformasında növbəti analitik "Tofiq Abbasovla Dialoq" verilişi yayımlandı. Verilişin qonağı Azərbaycanın görkəmli dirijoru, Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının baş dirijoru, Azərbaycanın Əməkdar Artisti Eyyub Quliyev oldu.
Söhbət zamanı musiqi sənətinin peşəkar aspektləri ilə yanaşı, daha dərin mövzular – mədəniyyətlərin qarşılıqlı əlaqəsi, siyasətin yaradıcılığa təsiri və Azərbaycan musiqi ənənəsinin dünya məkanındakı üstünlüyünün dərk olunması prosesi müzakirə edildi.
Müzakirənin əsas mövzularından biri sənətin xalqlar arasında dialoqa təsiri oldu. Quliyev beynəlxalq musiqi mühitində Azərbaycan ifaçılarına və bəstəkarlarına münasibətin tədricən dəyişdiyini vurğuladı. O qeyd etdi ki, əvvəllər müəyyən qərəz nümayiş etdirənlər belə, artıq Azərbaycan musiqi məktəbinin danılmaz üstünlüyünü qəbul etməyə məcburdurlar.
"Son zamanlar hiss edirəm ki, hətta bizə əvvəllər aqressiv yanaşan həmkarlarımız da anlayırlar – faktlarla mübahisə etmək mümkün deyil. Onlar Əmirovun, Qarayevin, Hacıbəylinin musiqisini dinləyirlər və etiraf edirlər: bu, böyük sənətdir. Onun əhəmiyyətini inkar edə bilmirlər", – deyə maestro vurğuladı.
Bu proses xüsusilə Fikrət Əmirovun "Min bir gecə" baletinin Omanda səhnələşdirilməsi zamanı özünü açıq şəkildə göstərdi. Layihədə müxtəlif ölkələrdən, o cümlədən Mariinski Balet Teatrından musiqiçilər iştirak edirdi. Lakin truppada qonşu Ermənistan nümayəndələrinin olması heç bir gərginlik yaratmadı – əksinə, peşəkar hörmət üstün gəldi.
"Onlar görürlər ki, bizim musiqiçilər misilsiz səviyyə nümayiş etdirir, nüfuzlu müsabiqələrdə və beynəlxalq tamaşalarda iştirak edirlər – buna qarşı çıxmaq mümkün deyil", – deyə Quliyev bildirdi.
Maestro erməni tərəfinin Azərbaycan musiqisinin ifasını boykot etməyə çalışdığı hallardan da danışdı. Lakin bu cəhdlər yalnız Azərbaycanın real mədəni üstünlüyü qarşısında qorxularını təsdiqləyirdi:
"Yaxınlarda bir erməni musiqiçi Sofiyada keçirilən konsertdə iştirakdan imtina etdi və açıq şəkildə bildirdi ki, Azərbaycan musiqisini ifa etməyəcək. Nəticədə bütün orkestr çıxışdan imtina etdi. Onlar açıq-aşkar olanı qəbul etməkdən qorxurlar".
Lakin tam əks hallar da mövcuddur – bəzi konsertlərdən sonra erməni musiqiçiləri dirijora yaxınlaşaraq Əmirovun və Qarayevin əsərlərinin notlarını istəmişdilər.
"Ümid edirəm ki, onları mənimsəməyə çalışmırlar", – deyə maestro gülümsəyərək əlavə etdi: "Amma onların maraq göstərməsi çox şey deyir".
Quliyev həmçinin sənət sahəsində siyasi təzyiqlərin problemli məqamlarına toxundu. O qeyd etdi ki, bəzi ölkələr, erməni lobbisinin təsirinə boyun əyərək, Azərbaycan sənətçilərinə qarşı ədalətsiz mövqe sərgiləyirlər:
"Bəzi dövlətlərin, hətta Azərbaycana dost münasibət bəsləyənlərin belə, birdən-birə sırf siyasi maraqlara əsaslanaraq qərarlar verdiyini görürük. Bu isə mədəni ədalətin prinsipləri ilə uzlaşmır".
Onun fikrincə, sənət siyasətdən kənarda qalmalıdır, çünki onu təzyiq vasitəsinə çevirmək yalnız gərginliyi artırır:
"Musiqi – işıqdır, xeyirxahlıqdır, nəsilləri birləşdirən amildir. Sənət körpülər qurur, divarlar çəkmir".
Quliyev tarixi paralellər apararaq xatırlatdı ki, dünya müharibələri zamanı düşmən ölkələr bir-birinin əsərlərini ifa etməkdən imtina edirdilər. Lakin zaman keçdikcə bu yanaşmanın absurdluluğu dərk edildi:
"Birinci Dünya müharibəsi ərəfəsində Rusiyada Bethovenin, Almaniyada isə Çaykovskinin musiqisini səsləndirməkdən imtina etdilər. Bəs nə oldu? Bu gün həmin baryerlər çoxdan aşılıb. İnsanlar həqiqətə gəlib çatırlar".
Maestro vurğuladı ki, zaman keçdikcə sənət həmişə siyasi ziddiyyətlərə qalib gəlir. Azərbaycan və Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşması üçün isə hər iki cəmiyyətdə ictimai şüurun dəyişməsi vacibdir:
"Biz ədalətdən başqa heç nə tələb etmirik. Qərbi Azərbaycan icması siyasi ultimatumlar irəli sürən təşkilat deyil. Biz sadəcə, ədalətli barış istəyirik".
Söhbətin sonunda maestro vurğuladı ki, Azərbaycan öz mədəniyyətini dünyada fəal şəkildə tanıtmaqda davam edir və bu işin real nəticələri görünməkdədir. O, inandığını bildirdi ki, "Min bir gecə" kimi beynəlxalq layihələr Azərbaycanın dünya mədəni məkanında qəbulunu tamamilə yeni bir səviyyəyə çıxaracaq.
"Qarayevi, Əmirovu, Hacıbəylini ifa edərkən hiss edirsən – bu musiqidə nə qədər işıq, sevinc və qürur var. Bu, millətin simasıdır".
Maestro ümid etdiyini bildirdi ki, belə təşəbbüslər davam edəcək və sənət insanları ayırmaq deyil, birləşdirmək üçün xidmət edəcək.